Netwerkdag: kinderen met extra zorgnoden

Elkaar helpen bij verlies en verdriet door Manu Keirse

Emeritus hoogleraar verliesverwerking, faculteit geneeskunde KU Leuven

Je kunt op heel veel momenten in het leven met ernstig verlies worden geconfronteerd, zowel in je eigen leven als in je onmiddellijke omgeving. Denken we maar aan het sterven van een familielid of een collega, een echtscheiding, een ongeneeslijke ziekte, verlies van je werk, leven met iemand met een beperking, verlies door onrecht, … Hoe kun je daarmee omgaan en familie, vrienden en collega’s ondersteunen?

Mensen in verdriet en hun omgeving stellen zich allerlei vragen: Is het normaal dat je je na maanden nog zo verdrietig voelt? Is het nog ooit mogelijk om weer van het leven te genieten? Is het normaal dat je na een jaar nog kunt wenen om de dood van je moeder? Reageert ieder mens op dezelfde manier? Is het juist dat de tijd ‘alle wonden heelt’? Hoe kun je iemand in verdriet helpen en troosten? Hoe kun je een collega, die zijn partner of een kind heeft verloren, tegemoet treden op de eerste dag van zijn werkhervatting? Deze en vele andere vragen worden frequent gesteld door mensen in verdriet en hun omgeving.

Om verlies te overleven moet je rouwarbeid verrichten. Je kunt mensen hierbij helpen of het hen moeilijker maken. Het is een opdracht van elke burger om mensen hierin behulpzaam te zijn. Maar misvattingen over wat adequaat omgaan is met verdriet maken dat velen niet naar mensen in verdriet durven gaan of verkeerd reageren.

Er worden tips aangereikt om zowel mensen in verdriet zelf als hun familie, hun vrienden, hun studie- en werkomgeving te leren wat helpt en niet helpt om te overleven. Meer weten kan je in verdriet helpen om je eigen reacties en gevoelens te verstaan en je beter te handhaven op moeilijke momenten. Als omgeving kun je leren de juiste ondersteuning te bieden en mensen in die cruciale periode van hun leven niet in de steek te laten.

Afgestemd opvoeden bij kinderen met extra zorgnood door Jürgen Peeters

Rijping, verwerking of beperking?

Afgestemd Opvoeden maakt gebruik van een pedagogisch kompas dat je laat zien hoe de aanpak van gedrag bepaald wordt door je eigen ruimte, de relatie en het draagvlak. Het kompas helpt je als ouder en als professional om duurzamer antwoorden te vinden op je pedagogische vragen. Het helpt je uit de machteloosheid te geraken die je kan ervaren wanneer je geen greep krijgt op het gedrag van een kind.

Veel vragen komen op ons af waar niet eenvoudig een antwoord op te geven valt. Afgestemd Opvoeden heeft als uitgangspunt dat niet alles oplosbaar, maakbaar en controleerbaar is. Goed waarnemen en gewaarworden bij onszelf is noodzakelijk om hier niet verloren in te lopen en in het moment te kunnen voelen en weten dat dit is wat je te doen hebt. Het vraagt een bereidheid om af te stemmen op jezelf, de ander, de relatie, de omgeving en de taken die voor jou liggen.

Bij lastig gedrag of hardnekkige symptomen is het handig om een onderscheid te maken of het een kwestie is van rijping, of er sprake is van een beperking of er wat verwerkt moet worden. Aan de hand van concrete casussen leer je hoe je hier gerichter mee kan werken.

Jürgen Peeters is leraar, psychotherapeut en auteur van Kinderen zijn geen puppy’s. De kracht van zelfsturing in opvoeding. (2017) en van Afgestemd Opvoeden. Vertrouwen op het pedagogisch kompas. (2025). Vanuit de Onderstroom geeft hij al 25 jaar lezingen, trainingen en consulten aan zowel ouders als professionals in jeugdzorg, kinderopvang en onderwijs. In 2020 richtte hij het Netwerk Afgestemd Opvoeden op.

Brussen: broers en zussen van kinderen met extra zorgnoden door Tinneke Moyson

Een brus is een broer of zus van iemand die zorg nodig heeft vanwege een chronische ziekte, verstandelijke beperking, lichamelijke beperking, niet aangeboren hersenletsel of ernstige psychische aandoening.

In zorggezinnen spelen brussen een belangrijke rol en vormen ze een onmisbare steun. Ze geven zuurstof aan hun ouders wanneer de zorg voor het ander kind teveel is. Ze zijn beste maatjes en weten als geen ander wat hun broer of zus met een zorgnood nodig heeft. En toch wordt in zorg hun aandeel en hun zorgnood te vaak over het hoofd gezien. In deze workshop lichten we hun belangrijke bijdrage toe.

Tinneke Moyson studeerde af als orthopedagoge. Later kwam daar nog een doctorstitel bij. Ze is nu lector aan de HoGent, werkt ook als therapeut en staat gekend als de grondlegger van de brussenwerking in Vlaanderen.